Οι σημειώσεις του μαθήματος
Ο Αβραάμ Μπεναρόγια υπήρξε Γραμματέας της Φεντερασιόν
Εφημερίδα της Φεντερασιόν
Το πρώτο Ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ
-->ΠΗΓΕΣ
1.Φεντερασιόν
Συνθέτοντας τις πληροφορίες του ιστορικού παραθέματος με τις ιστορικές σας γνώσεις να παρουσιάσετε την οργάνωση Φεντερασιόν και τη συνεισφορά της στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στη χώρα μας
Η Φεντερασιόν ιδρύθηκε το 1909. Το όνομα της Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία. Απετελείτο από πολλούς εργάτες, κυρίως Εβραίους της Θεσσαλονίκης και μερικούς διανοούμενους. Οι περισσότεροι από τους διανοούμενους ήταν σοσιαλιστές οι οποίοι επηρέασαν την ιδεολογική κατεύθυνση της Φεντερασιόν. Συνδέθηκε με την Β’ Διεθνή.
Η οργάνωση προσπάθησε να συγκεντρώσει ομάδες από τις πολλές εθνότητες στη Θεσσαλονίκη. Γι’ αυτό και πήρε ομοσπονδιακό χαρακτήρα στη συγκρότησή της. Εκτός των Εβραίων, Έλληνες, Βούλγαροι, Αρμένιοι, Τούρκοι. Ηγέτες οι Αβραάμ Μπεναρόγια, Σαμουέλ Γιονάς, Αλβέρτος Αρδίτι, Σ. Γκικόπουλος.
Το 1910 ίδρυσε και τη σοσιαλιστική νεολαία για την εκπαίδευση των νέων στη σοσιαλιστική ιδεολογία, όπως έλεγαν. Η Νεολαία έφτασε να έχει 250 μέλη και στο Πρώτο Σοσιαλιστικό Συνέδριο για την ίδρυση του ΣΕΚΕ παρουσίασε 300. Η Φεντερασιόν αντιπροσώπευσε 500 μέλη το 1918. Εκτός της Θεσσαλονίκης, είχε οργανώσεις στην Καλαμαριά και την Καβάλα, η οποία ήταν και καπνεργατικό κέντρο.
Οργάνωσαν βιβλιοθήκη, πολιτιστικό θεατρικό Όμιλο, αθλητικό Όμιλο. Έκαναν πολλές ομιλίες για τις ιδέες τους.
Όπως αναφέρει το Καταστατικό της: «Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία σκοπόν έχει να οργανώση το προλεταριάτο διά την πάλην των τάξεων…».
Η κίνηση της Φεντερασιόν αναπτύχθηκε μετά την επανάσταση των Νεότουρκων που επέτρεψε στους εργάτες να συνδικαλίζονται και να υπερασπίζουν τα συμφέροντά τους.
Τα μέλη της Φεντερασιόν ανέπτυξαν μεγάλη δραστηριότητα μεταξύ των εργατών της Θεσσαλονίκης. Την Πρωτομαγιά του 1910 πραγματοποίησαν μεγάλη διαδήλωση. Είχαν καλέσει για ομιλητή τον γνωστό τότε Ρουμάνο σοσιαλιστή Κριστιάν Ρακόφσκι.
Τα μέλη της Φεντερασιόν βοήθησαν στη δημιουργία πολλών σωματείων εκ των οποίων μαζικότερα ήταν τα καπνεργατικά. Επίσης καθοδήγησαν εργατικές απεργίες.
Η Φεντερασιόν βρήκε δυσκολίες μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και την ένταξη στο ελληνικό κράτος. Η ελληνική διοίκηση τους κατεδίωξε, φυλάκισε και εξόρισε. Η Ομοσπονδιακή οργάνωση αλλά και η πειθαρχία στη Β’ Διεθνή τότε την οδήγησαν να υπερασπίζεται τη θέση μιας ανεξάρτητης Μακεδονίας. Ο Μπεναρόγια, από τους ηγέτες της οργάνωσης, και άλλοι εξορίστηκαν. Η οργάνωση όμως διατηρήθηκε μέχρι το 1918 οπότε και προσεχώρησε στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα.
Το κύρος της Φεντερασιόν στο εργατικό κίνημα εκείνης της εποχής ήταν μεγάλο. Όχι μόνο για το μέγεθός της αλλά και για τους αγώνες που είχε κάνει για την εργατική τάξη. Τα στελέχη της έπαιξαν ρόλο στις διαπραγματεύσεις της προετοιμασίας του Συνεδρίου.
(Ο Δημήτρης Λιβιεράτος, σε συνέντευξή του στον Θανάση Καμπαγιάννη, μιλάει για τους εργατικούς αγώνες και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, που είχαν ως συνέπεια την ίδρυση της ΓΣΕΕ τον Οκτώβρη του 1918.1)
Περιοδικό Σοσιαλισμός , Γενάρης-Φλεβάρης 2008
2.΄Ιδρυση της ΓΣΕΕ
Συνθέτοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις πληροφορίες του ιστορικού παραθέματος να παρουσιάσετε τους λόγους που οδήγησαν στην ωρίμαση του αιτήματος για την ίδρυση της ΓΣΕΕ
Από την αρχή να αναφέρουμε ότι η ίδρυση της ΓΣΕΕ δεν ήταν η πράξη μερικών φωτισμένων πρωτοπόρων. Αλλά δύσκολη και βασανιστική πορεία πολλών συνδικαλιστικών οργανώσεων με τη βοήθεια των διάφορων σοσιαλιστικών ομάδων της εποχής. Πολλές οι επαφές, συζητήσεις, αντιπαραθέσεις από ζωντανές και μαχόμενες δυνάμεις της καινούργιας εργατικής τάξης. Με δυο λόγια, ήταν μια συνδικαλιστική οργάνωση που δημιουργήθηκε από τη βάση.
Η ΓΣΕΕ δημιουργήθηκε στο συνέδριο της 21-28 Οκτωβρίου 1918. Εφέτος κλείνει τα ενενήντα συνεχή χρόνια ζωής και εξακολουθεί να είναι επικεφαλής της εργατικής τάξης της χώρας μας, παρά τις οποιεσδήποτε επιφυλάξεις, κριτικές και σωστές άλλωστε παρατηρήσεις.
Το Συνέδριο συνήλθε στην Αθήνα για πέντε μέρες και τελείωσε για δύο στον Πειραιά. Αντιπροσωπεύτηκαν 214 σωματεία και σύμφωνα με τις δηλώσεις τους είχαν περίπου 65.000 μέλη. Παρουσιάστηκαν πολλές τάσεις και οι συζητήσεις ήταν σοβαρές και έντονες στην διάρκεια του Συνεδρίου. Να μην ξεχνάμε ότι ύστερα από λίγες μέρες συνήλθε και το ιδρυτικό Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος, στο οποίο έλαβαν μέρος αρκετοί αντιπρόσωποι των συνδικαλιστών.
Η πρώτη τάση που παρουσιάστηκε ήταν των Πειραιωτών του Μαχαίρα. Υποστήριζε ότι τα σωματεία έπρεπε να μείνουν μακριά από την πολιτική. Αντιπροσώπευε κυρίως φορτοεκφορτωτές, λιμενεργάτες και μερικά σωματεία των νησιών. Δεύτερη ήταν η κεντρίστικη ή ανεξάρτητη τάση, βασιζόμενη κυρίως στο Εργατικό Κέντρο Αθήνας, Πατρών, Κέρκυρας, Ναυτεργά-τες, Ξενοδοχοϋπάλληλους, Μαγείρους και μερικά της Πελοποννήσου.
Η τρίτη και ισχυρότερη ήταν η σοσιαλιστική τάση με αντιπροσώπους της Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης, τους Θεσσαλούς του Βόλου και των άλλων πόλεων, Σιγαροποιούς – Καπνεργάτες, ηλεκτροτεχνίτες και πολλά σωματεία Αθηνών, Πειραιώς. Υπήρχε άλλη μια μικρότερη σοσιαλιστική παράταξη του Γιαννιού που τότε συνεργάστηκε με τους άλλους σοσιαλιστές. Υπήρχαν ακόμα μερικοί αναρχοσυνδικαλιστές, οι οποίοι δεν αποτέλεσαν ιδιαίτερη τάση.
Ο Δημήτρης Λιβιεράτος, σε συνέντευξή του στον Θανάση Καμπαγιάννη, μιλάει για τους εργατικούς αγώνες και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, που είχαν ως συνέπεια την ίδρυση της ΓΣΕΕ τον Οκτώβρη του 1918.1
Περιοδικό Σοσιαλισμός
Γενάρης-Φλεβάρης 2008
ΠΡΟΣΟΧΗ! ΣΥΝΤΟΜΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ
«Φεντερασιόν»- σελ. 46 (Η κατάσταση … στη χώρα)
«ΓΣΕΕ »- σελ . 46 – 47 (Στη διάρκεια … σωµατεία)
ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
τέλος 19ου αι: [σελ. 46], συναντάμε στην Ελλάδα σοσιαλιστικές ομάδες και εργατικές ομαδοποιήσεις
(1896,Λαύριο):[σελ. 46], πρώτες καθαρά εργατικές εξεγέρσεις
Η ιστορική αφήγηση (σχολικό βιβλίο):
2. Τα πρώτα βήματα του εργατικού κινήματος
Οι διαφορές του αγροτικού προβλήματος στην Ελλάδα, σε σχέση με γειτονικές ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οφείλονταν στις ιστορικές ιδιομορφίες της ελληνικής ανάπτυξης. Το ίδιο ισχύει και για το εργατικό κίνημα. Στο τέλος του 19ου αιώνα συναντάμε στην Ελλάδα σοσιαλιστικές ομάδες και εργατικές ομαδοποιήσεις. Η πολιτική και κοινωνική τους επιρροή ήταν σαφώς μικρότερη από εκείνη που άσκησαν αντίστοιχα κινήματα σε βιομηχανικές χώρες της Δύσης αλλά και σε βαλκανικές (π.χ. Βουλγαρία). Η απουσία μεγάλων σύγχρονων βιομηχανικών μονάδων οδήγησε σ' αυτήν την καθυστέρηση από κοινού με άλλους παράγοντες. Στα μεγάλα δημόσια έργα της περιόδου, σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού προερχόταν από το εξωτερικό (στη διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου εργάστηκαν πολλοί Ιταλοί) ή ήταν πρόσκαιρης, βραχύχρονης απασχόλησης. Πιο σταθερό εργατικό δυναμικό δούλευε στις μεταλλευτικές επιχειρήσεις, όπου και εκδηλώθηκαν οι πρώτες καθαρά εργατικές εξεγέρσεις (Λαύριο, 1896). Στον ιδεολογικό τομέα η επικράτηση της Μεγάλης Ιδέας εμπόδιζε την ανάπτυξη και διάδοση ιδεολογιών με κοινωνικό και ταξικό περιεχόμενο.
Η κατάσταση αυτή κράτησε ως το τέλος των Βαλκανικών πολέμων. Η ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα, μιας πόλης με σημαντικό -για τα μέτρα της περιοχής- βιομηχανικό υπόβαθρο και με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για το εργατικό κίνημα. Η μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της πόλης, η Φεντερασιόν, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες εβραϊκή κοινότητα της πόλης, αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για τη διάδοση σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας στη χώρα.
Στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι πιέσεις που δέχτηκε η ελληνική κοινωνία, η εμπλοκή της σε διεθνείς υποθέσεις και ο αντίκτυπος της ρωσικής επανάστασης οδήγησαν το εργατικό και το σοσιαλιστικό κίνημα σε ταχύτατη ωρίμανση. Προς το τέλος του πολέμου ιδρύθηκε η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) που συμπεριέλαβε κλαδικά και τοπικά σωματεία, και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδος (ΣΕΚΕ), που λίγο αργότερα προσχώρησε στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή και μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος.
Οι συνθήκες εργασίας των εργατών στην Ελλάδα
Ελάχιστα καινούρια εργοστάσια υπάρχουν. Θα μιλήσουμε γι' αυτά παρακάτω. Δίπλα σε αυτά τα σύγχρονα εργοστάσια συναντάμε ακόμα κλώστριες, υφαντουργούς και τεχνίτες με λίγα εργαλεία των οποίων η εργασία είναι περίπου αποκλειστικά χειρωνακτική. Εργάζονται για ατελείωτες ώρες μέσα σε θλιβερά σκοτεινά κτίρια, όπου δεν βρίσκουν ούτε έστω θέση για να κάτσουν, ή χώρους υγιεινής. Το βράδυ φεύγουν από την εργασία τους με τα χέρια βρώμικα για να ξαναέρθουν το επόμενο πρωί, στην ίδια ακριβώς κατάσταση, να ξαναρχίσουν τη δουλειά τους.
Η σκοτεινή και νοσηρή ατμόσφαιρα μέσα στην οποία μοχθούν για ώρες, δεν ανταμείβεται με κανενός είδους άνεση στην οικογενειακή τους ζωή. Η αξιολύπητη και αρρωστημένη όψη πολλών εργατών αποδεικνύει τον υπερβολικά σκληρό μόχθο που επιβάλλεται σ' αυτούς. Ο λαμπρός ήλιος της Ελλάδας σπάνια διεισδύει σ' αυτά τα ανθυγιεινά εργοστάσια, ιδιαίτερα σε αυτά των Τρικάλων και της Καλαμάτας, όπου ο αέρας δεν βρίσκει έστω και μία διέξοδο για να ανανεώσει τη χαλασμένη ατμόσφαιρα των χώρων όπου παρασκευάζονται τρόφιμα, όπως ψωμί, ζυμαρικά, ελαιόλαδο ή σταφίδες, ταυτόχρονα με άλλα είδη.
Η εργάσιμη ημέρα στην Ελλάδα είναι μεγάλη, μακρύτερη από οπουδήποτε αλλού. Κανείς εργάτης δεν φαντάζεται τα καλά και ευεργετικά που θα έφερνε η ημέρα των οκτώ εργάσιμων ωρών. Δεν γνωρίζουν παρά την εργάσιμη των δέκα, το λιγότερο, ενώ συνήθως η εργασία τους διαρκεί 12 ή 14 ώρες, χωρίς κανενός είδους επίδομα ή επιπλέον αμοιβή. Οι απεργίες ήταν πρακτικά άγνωστες μέχρι το 1909. Οι μόνες αξιομνημόνευτες απεργιακές κινητοποιήσεις που έλαβαν χώρα από τότε ήταν τρεις και αφορούσαν την πρωτεύουσα. Αλλά το κοινό έδωσε ελάχιστη προσοχή σ' αυτές τις φασαρίες και οι απεργοί έκριναν ότι οι προσπάθειές τους τους κόστιζαν ακριβά. Δεν ξαναδοκίμασαν από τότε.
Τα σωματεία έκαναν αρκετές προόδους εδώ και μερικά χρόνια και σχεδόν όλες οι βιομηχανίες έχουν τις ενώσεις και τις αδελφότητές τους... Οι γυναίκες δεν γίνονται δεκτές ως μέλη των σωματείων.
Δεν υπάρχει νόμος στην Ελλάδα που να υποχρεώνει τους εργοδότες να αποζημιώσουν τους εργάτες που έπεσαν θύματα ατυχήματος, και οι ίδιοι οι εργάτες είναι πολύ φτωχοί ώστε να ασφαλιστούν για τους κινδύνους. Σε μερικές περιπτώσεις ο ιδιοκτήτης αναλαμβάνει να συνδράμει με έξοδά του τους εργαζόμενους σε αυτόν ή να τους πληρώσει τους μισθούς που έχασαν εξαιτίας κάποιας αρρώστιας. Οι Έλληνες είναι από τη φύση τους καλοί και φιλεύσπλαχνοι...
Η κυβέρνηση οφείλει να εκδώσει έναν ειδικό νόμο για την παιδική εργασία. Σε πολλά εργοστάσια, ιδιαίτερα στη Θεσσαλία, την Αρκαδία και τη Μεσσηνία, ξαφνιάστηκα από τη μικρή ηλικία των παιδιών που τα ανάγκαζαν να εργαστούν, αγόρια 8 έως 10 χρόνων και κορίτσια 6 ή 7 χρόνων. Οι αμοιβές τους, αν και είναι ελάχιστες, είναι καλοδεχούμενες από τις οικογένειές τους, γιατί συμπληρώνουν το πενιχρό οικογενειακό εισόδημα. Δεν είναι όμως αξιοθρήνητο να σκέφτεται κανείς ότι τόσο μικρά παιδιά εργάζονται έγκλειστα για 10 ή 12 ώρες σε τέτοια ατμόσφαιρα και με τέτοιους όρους εργασίας;
(Percy Martin, La Grece nouvelle, Paris, Libraire orientale et americaine, 1913, σ. 176-177).
