2. Η παρακμή των "ξενικών" κομμάτων

 Η ιστορική αφήγηση (σχολικό βιβλίο):

2. Η παρακμή των «ξενικών» κομμάτων κατά την περίοδο της συνταγματικής μοναρχίας

Τα πολιτικά κόμματα, μολονότι μπορούσαν να αναπτυχθούν περαιτέρω μέσα στο νέο συνταγματικό καθεστώς, έδειξαν συμπτώματα στασιμότητας και δεν ανταποκρίθηκαν στις νέες ανάγκες, κάτι που τα οδήγησε σε παρακμή. Στην περίοδο μεταξύ των δύο συνταγμάτων (1844-1864) ουσιαστικά ικανοποιήθηκαν όλα τα αιτήματα του ρωσικού κόμματος, τα οποία είχαν σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία11. Οι ναπαίοι προέβαλλαν σε κάθε περίπτωση τον κίνδυνο για την Ορθοδοξία, καθώς όμως τα μεγάλα εκκλησιαστικά ζητήματα είχαν λυθεί και όλοι οι πολιτικοί πρέσβευαν το ορθόδοξο δόγμα, το ρωσικό κόμμα δεν είχε λόγο ύπαρξης, εφόσον δεν είχε θέσεις για πιο επίκαιρα θέματα. Ο Ιωάννης Κωλέττης, σημαντικός παράγοντας της πολιτικής ζωής από την εποχή της επανάστασης έως το θάνατο του το 1847. Υπήρξε ο πρώτος εκλεγμένος πρωθυπουργός της Ελλάδας. (Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

11. Αρθρον 2 Η Ορθόδοξος Εκκλησία της Ελλάδος, κεφαλήν γνωρίζουσα τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, υπάρχει αναποσπάστως ηνωμένη δογματικώς μετά της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης και πάσης άλλης ομοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, τηρούσα απαρασαλεύτως, ως εκείναι, τους τε ιερούς Αποστολικούς και Συνοδικούς κανόνας και τας ιεράς παραδόσεις: είναι δε αυτοκέφαλος... Σύνταγμα του 1844.

Ο Κωλέττης, ως αρχηγός του γαλλικού κόμματος, επεδίωκε μια κυβερνητική πολιτική που θα ενίσχυε το ρόλο του βασιλιά, υπονομεύοντας έτσι τον κοινοβουλευτισμό. Δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί βία και νοθεία για να τρομοκρατεί τους εκλογείς, ώστε να ψηφίζουν υπέρ του κόμματος του12. Το 1846/1847 κατείχε πέντε από τα επτά υπουργεία της κυβέρνησής του, δεν παρουσιαζόταν όμως σχεδόν καθόλου στο Κοινοβούλιο και καθιστούσε αδύνατο τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Επέβαλε έτσι ένα είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας. Μετά το θάνατο του Κωλέττη, το 1847, το γαλλικό κόμμα πέρασε σε φάση παρακμής, καθώς επικράτησε διαμάχη για τη διαδοχή. Η τακτική του βασιλιά Όθωνα να προσπαθεί να ενισχύσει τους κυβερνητικούς υποψηφίους στις εκλογές οδήγησε τα κόμματα της αντιπολίτευσης σε διαρκή σύγκρουση με την αυλή, σε μια περίοδο που οι διαφωνίες τους είχαν απαλυνθεί. 12. Προέκειτο να κυρωθώσι φιλικαί εκλογαί; Ευθύς και αι δεινότατοι παραβιάσεις παρεσιωπώντο ή εχαρακτηρίζοντο επουσιώδεις παρατυπίαι: και η μεν βία, η στάσις αυτή, απεκαλούντο δικαία άμυνα, η δε αδικία, ακολασία, το ψεύδος, δικαιοσύνη, μετριότης, αλήθεια. Και αυταί αι λέξεις ήλλαξαν σημασίαν: η μεν παραβίασις των καλπών ωνομάσθη συστολή των σανίδων, αι δε σαπουνοκασέλαι και τα σακκούλια κάλπαι, η λύμανσις των σφραγίδων τυχαία σύντριψις, οι συμβολαιογράφοι επί της ψηφοφορίας επιτροπαί και οι απόβλητοι του λαού εκλεκτοί αυτού... Ο νόμος νυν μεν έπρεπε να κοιμάται, νυν δε ν' αγρυπνεί, ποτέ μεν να ερμηνεύεται κατά γράμμα, ποτέ δε κατ' έννοιαν και άλλοτε να διαστρέφονται και αι σαφέσταται, αι καθαρότατοι, αι ρητόταται διατάξεις. Οποία πολιτική και ηθική ασέλγεια! Νικόλαος Δραγούμης: Ιστορικοί Αναμνήσεις, Αθήνα 1973, τ. 2, σ. 93. 13. Αφορμή του Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856) υπήρξε η διαμάχη ορθόδοξων και καθολικών μοναχών για τον έλεγχο των αγίων τόπων στην Ιερουσαλήμ. Παρενέβησαν η Ρωσία και η Γαλλία και ακολούθησε γενικευμένη σύρραξη, με τη συμμετοχή της Αγγλίας, της Τουρκίας και της Αυστρίας στο αντιρωσικό μέτωπο. Η Ρωσία ηττήθηκε και υποχρεώθηκε να παραχωρήσει ορισμένα εδάφη, ενώ το διεθνές κύρος της μειώθηκε σημαντικά. Ο Ανδρέας Μεταξάς, κορυφαίο στέλεχος του ρωσικού κόμματος, ανέλαβε την πρωθυπουργία αμέσως μετά την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 (Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

Κατά την περίοδο του Κριμαϊκού πολέμου13 το αγγλικό και γαλλικό κόμμα έχασαν την εμπιστοσύνη των οπαδών τους, μετά τη βίαιη συμπεριφορά της Αγγλίας και της Γαλλίας απέναντι στην Ελλάδα, με το ναυτικό αποκλεισμό της χώρας. Είχε προηγηθεί και η υπόθεση Πατσίφικο14, η οποία είχε δυσχεράνει τις σχέσεις των χωρών. Το ρωσικό κόμμα είχε κάποια προσωρινά κέρδη από αυτό. Η ήττα όμως της Ρωσίας στον Κριμαϊκό πόλεμο συνέβαλε στην αποδυνάμωση του κόμματος, το οποίο σταδιακά εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή.

14. Υπόθεση Πατσίφικο: Τον Απρίλιο του 1849 αθηναϊκός όχλος λεηλάτησε το σπίτι του βρετανικής υπηκοότητας Εβραίου Δον Πατσίφικο. Αυτός απαίτησε υπερβολική αποζημίωση από την ελληνική κυβέρνηση και ζήτησε την παρέμβαση της βρετανικής πρεσβείας. Η βρετανική κυβέρνηση έκανε επίδειξη δύναμης και επέβαλε το 1850 ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας, με την απαίτηση να διευθετηθεί η υπόθεση του Πατσίφικο και κάποιων άλλων βρετανών υπηκόων. Μετά από έντονη αντίδραση της Γαλλίας και της Ρωσίας σταμάτησε ο αποκλεισμός.

Οι σημειώσεις του μαθήματος

 

Ο Ανδρέας Μεταξάς , κορυφαίο στέλεχος του Ρωσικού κόμματος, ανέλαβε την πρωθυπουργία αμέσως μετά την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 

 

 

Ο Ι. Κωλέττης, αρχηγός του γαλλικού κόμματος

υπήρξε ο πρώτος εκλεγμένος πρωθυπουργός της Ελλάδας 

Σημειώσεις για την καλύτερη κατανόηση

Κοινοβουλευτική δικτατορία

Καθεστώς κατά το οποίο μια κυβέρνηση (συνήθως ο αρχηγός της, δηλ. ο πρωθυπουργός) καταπατά τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς κάνοντας ό,τι θέλει, εμποδίζοντας το κοινοβούλιο να ασκήσει έλεγχο στην εκτελεστική εξουσία. Είναι η περίπτωση Ιωάννη Κωλέττη, που το 1846/47 κατείχε τα πέντε από τα επτά υπουργεία της κυβέρνησής του, παρουσιαζόταν όμως σπανιότατα στη βουλή κι έτσι καθιστούσε αδύνατο τον έλεγχο των πεπραγμένων της κυβέρνησής του. Δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί βία και νοθεία προς τρομοκράτηση των εκλογέων, κι επιπλέον ενίσχυε με την πολιτική του τον ρόλο του βασιλιά, υπονομεύοντας τον ρόλο του κοινοβουλίου.

(Τον ορισμό "σκάρωσε" και μου έστειλε η εξαιρετική συνάδελφος και ειλικρινής φίλη Μαρία Π. Την ευχαριστώ με όλη μου την καρδιά)

ΠΗΓΕΣ

1.Ο πολιτικός ρόλος του Ι. Κωλέττη

Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναλύσετε το ρόλο του Κωλέττη μετά το 1844.

Η πρωθυπουργία του Κωλέττη σημαδεύτηκε από ένα αδυσώπητο πόλεμο των πολιτικών δυνάμεων και συνεχείς παρεμβάσεις προς όφελος της χώρας, που αντιπροσώπευε το κάθε κόμμα. Ο Ανδρέας Μεταξάς αποχώρησε σύντομα από το συνασπισμό, λόγω της διαχείρισης του εκκλησιαστικού ζητήματος, αφήνοντας στον Κωλέττη την απόλυτη ευθύνη της διακυβέρνησης και στρέφοντας το φιλικό του τύπο εναντίον του. Οι οικογενειακές φατρίες επικρατούσαν ακόμα δυσχεραίνοντας το έργο της κυβέρνησης. Επιπλέον ο βασιλιάς παρά τον περιορισμό του από το Σύνταγμα συνέχισε να παρεμβαίνει ανοικτά στην κρατική πολιτική.
Μέσα σε αυτή την κατάσταση ο Πρωθυπουργός προσπάθησε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, ασκώντας διπλωματία προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ παράλληλα έθετε το στόχο της διεύρυνσης της προς τα παλαιά σύνορα της Αυτοκρατορίας. Ο Κωλέττης κατηγορήθηκε για συγκεντρωτισμό και περιφρόνηση του κοινοβουλευτισμού, χαρακτηριστικά οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες μιλούσαν για δικτατορία. Η πολιτική ένταση, όμως, την περίοδο εκείνη ήταν τόσο οξεία ώστε οι χαρακτηρισμοί ενείχαν στοιχεία υπερβολής και οι όποιες εξουσιαστικές πρακτικές είχαν άλλα μέτρα σύγκρισης από τα σύγχρονα και εξυπηρετούσαν άλλες ανάγκες.
Πηγή : wikipedia

2. Κριμαϊκός πόλεμος

Συνδυάζοντας τις πληροφορίες από το σχολικό σας βιβλίο και από το κείμενο που ακολουθεί να δείξετε τις επιδράσεις του Κριμαϊκού πολέμου στην πολιτική ζωή της Ελλάδας

Ο πόλεμος μεταξύ της Mεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τη μια και της Ρωσίας από την άλλη κατά το διάστημα 1853-56. Η κρίση ξεκίνησε από τη διαμάχη μεταξύ ορθοδόξων και καθολικών για τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων, διαμάχη κατά την οποία οι ορθόδοξοι υποστηρίζονταν από τη Ρωσία, ενώ οι καθολικοί από τη Γαλλία. Την άρνηση των Οθωμανών να αποδεχτούν κατά την άνοιξη του 1853 την απαίτηση του τσάρου να αναγνωριστεί η κηδεμονία του επί των ορθοδόξων της Αυτοκρατορίας ακολούθησε η εισβολή των Ρώσων στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες και η αποστολή στόλου από τους Αγγλογάλλους προς υπεράσπιση της Κωνσταντινούπολης. Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος κηρύχτηκε τον Οκτώβριο του 1853 και οι Αγγλογάλλοι κήρυξαν με τη σειρά τους τον πόλεμο στη Ρωσία το Μάρτιο του 1854.Μετά τις πρώτες μάχες στα Βαλκάνια και στην Αρμενία, το θέατρο του πολέμου μεταφέρθηκε το Σεπτέμβριο στην Κριμαία, όπου οι σύμμαχοι πολιόρκησαν επί εννέα μήνες το λιμάνι της Σεβαστούπολης. Η πόλη κατελήφθη το Σεπτέμβριο του 1855, η Αυστρία απείλησε ότι θα μπει στον πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων και η Ρωσία τον Ιανουάριο του 1856 αναγκάστηκε να αποδεχτεί τους όρους των συμμάχων για ειρήνη. Στο συνέδριο του Παρισιού το Μάρτιο του 1856 επικυρώθηκε η συμμετοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην “Ευρωπαϊκή Συμφωνία”, οι Δυνάμεις υποχρεώθηκαν να σεβαστούν την εδαφική της ακεραιότητα και οι Οθωμανοί ανέλαβαν την υποχρέωση να εφαρμόσουν ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα προς βελτίωση της θέσης των χριστιανών της Αυτοκρατορίας, εγγυητές του οποίου θα ήταν όλες οι Δυνάμεις.

Πηγή: ΙΜΕ http://www.fhw.gr/projects/tanzimat/gr/main/143.html#footnote1

ΠΡΟΣΟΧΗ! ΣΥΝΤΟΜΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ

“Ναπαίοι”- σελ.73 ( Οι οπαδοί του Ρωσικού κόμματος. Οι Ναπαίοι… θέματα)
«Κριµαϊκός πόλεµος»- σελ . 74 - 75 (Κατά την περίοδο … σκηνή)

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

(1844-1864): [σελ. 73], το διάστημα μεταξύ των δύο πρώτων Συνταγμάτων
1846/47 : [σελ. 74], ο Κωλέττης κατέχει πέντε από τα επτά υπουργεία
1847 : [σελ. 74] , θάνατος Κωλέττη, το Γαλλικό κόμμα περνά σε φάση παρακμής