Γ3. Η αστική αποκατάσταση

3. η αστική αποκατάσταση from giouli

View more presentations from giouli.

Οι σημειώσεις του μαθήματος:












Φωτογραφίες της προσφυγιάς από το παρελΘόν . 

Σημερινή εικόνα των προσφυγικών κατοικιών

Πηγές : http://attika.unipi.gr/culture/article.php?article_id=254& topic_id=72&level=3&belongs=69&area_id=13〈=gr ,

http://www.ionianet.gr/hst_civ/dakoura.htm



Η προσφυγική κατοικία στη Μυτιλήνη






Πηγή : http://www.aegean.gr/CULTURELAB/Mytilene_gr.htm

Τα προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στο έλεος του καιρού

ΠΗΓΉ: http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=211681

Οικογένεια προσφύγων







Από το φωτογραφικό λεύκωμα του Δήμου Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης

" Φωτογραφίζοντας τους Αμπελόκηπους στα μονοπάτια του χρόνου "



Προσφυγικά καταλύματα επί των επάλξεων



Προσφυγική στοά. Οδός Τοσίτση

[caption id="attachment_440" align="alignleft" width="279" caption="Ο "κόκκινος πύργος της ευτυχίας". Χρησίμευσε και ως κατοικία προσφύγων"]
[/caption]

Ευχαριστώ την αγαπημένη μου μαθήτρια Αθηνά Ι. που με σκέφτηκε και μου έφερε το ξεχωριστό πόνημα "Σχέδια από τη Θεσσαλονίκη" του Γιάννη Παπαραλλή. ( εκδόσεις Ιανός) Από αυτό ξεχώρισα τα παραπάνω σχέδια σχετικά με την αστική αποκατάσταση.


Το κείμενο του σχολικού βιβλίου

3. Η αστική αποκατάσταση

Την αστική αποκατάσταση ανέλαβε περισσότερο το κράτος και λιγότερο η ΕΑΠ, η οποία πρόσφερε οικονομική βοήθεια σε περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων, οικοτεχνικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων (όπως η ταπητουργία). Σε αντίθεση με την αγροτική αποκατάσταση, η αστική περιλάμβανε μόνο στέγαση και όχι πρόνοια για εύρεση εργασίας. Η αστική στέγαση συνάντησε περισσότερα εμπόδια από την αγροτική. Ο αριθμός των προσφύγων ήταν μεγάλος, τα ανταλλάξιμα (μουσουλμανικά) σπίτια στις πόλεις ήταν λίγα και τα οικιστικά προγράμματα του κράτους καθυστερούσαν, λόγω των πολιτικών ανωμαλιών και της κακής οικονομικής κατάστασης κατά τις δεκαετίες του 1920 και του 1930.

Πρόβλημα επίσης αποτελούσε η περιπλάνηση των αστών προσφύγων από πόλη σε πόλη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι πρόσφυγες στις πόλεις τα πρώτα χρόνια εργάζονταν περιστασιακά, είτε κάνοντας «μεροκάματα» στις οικοδομές, σε εργοστάσια και βιοτεχνίες, είτε ως πλανόδιοι μικροπωλητές και μικροκαταστηματάρχες. Άλλοι δούλεψαν ως ναυτεργάτες και εργάτες σε δημόσια έργα στις πόλεις ή στην ύπαιθρο (αρδευτικά και αποστραγγιστικά έργα, διάνοιξη δρόμων, κατασκευή ή επέκταση λιμανιών κ.ά.).

Παλιά Κοκκινιά. Οι παράγκες της Αγίας Σωτήρας (1929)

Η αστική στέγαση ξεκίνησε από την Αθήνα με τη δημιουργία τεσσάρων συνοικισμών: της Καισαριανής, του Βύρωνα, της Νέας Ιωνίας στην Αθήνα και της Κοκκινιάς στον Πειραιά16. Για τη στέγαση των αστών προσφύγων υιοθετήθηκε η δημιουργία συνοικισμών με επέκταση των πόλεων στις οποίες αυτοί ήταν προσωρινά εγκατεστημένοι. Προκρίθηκε -εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις- το σύστημα της ανέγερσης μικρών κατοικιών, μονοκατοικιών/ διπλοκατοικιών/ τετρακατοικιών, μονοώροφων ή διώροφων, με ένα ή δύο δωμάτια, κουζίνα και τους αναγκαίους βοηθητικούς χώρους. Το κράτος ή η ΕΑΠ ανέθεταν την ανέγερση των συνοικισμών σε εργολάβους ή φρόντιζαν να εφοδιάζουν τους πρόσφυγες με τα απαραίτητα μέσα για να κατασκευάσουν οι ίδιοι τα σπίτια τους. Η οικοδόμηση των συνοικισμών, ελλείψει χρόνου και χρημάτων, συχνά δεν συνδυαζόταν με έργα υποδομής (ύδρευση, αποχετευτικό σύστημα, οδικό δίκτυο, χώροι πράσινου κ.ά.). 16. Μαρτυρίες Μικρασιατών προσφύγων για την άφιξη τους στην Ελλάδα Όσοι μείναμε ζωντανοί στη Θεσσαλονίκη, μας φέρανε εδώ στην Τούμπα. Βάλαμε στην ξυλένια εκκλησιά το εικόνισμα του Ταξιάρχη μας. Μπήκαμε κι εμείς στα θαλάματα [=στρατιωτικοί θάλαμοι]. Έπειτα μας χτίσαν σπίτια. Όταν πια μπήκαμε σε σπίτι, πολύ χαρήκαμε. — Δόξα σοι ο Θεός, λέγαμε, σπίτι είναι! Σπίτι! Τη νύχτα θα κλειδώνουμε την πόρτα! Και στήσαμε πια τα εικονοστάσια μας στα ντουβάρια, σ' αληθινά ντουβάρια. Δεν το πιστεύαμε στην αρχή. Τη νύχτα ξυπνούσαμε: - Αλήθεια, σε σπίτι είμαστε; λέγαμε. Μέσα στη νύχτα σηκωνόμαστε. Πηγαίναμε στο εικονοστάσι και προσκυνούσαμε. «Δόξα σοι, ο Θεός!» λέγαμε και ξαναλέγαμε στην αρχή. Έπειτα κι αυτό το συνηθίσαμε. (Μαρτυρία Καλλισθένης Καλλίδου από το χωριό Φερτέκι της Καππαδοκίας, κοντά στη Νίγδή). Η Έξοδος (έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών), τόμ. Β', σ. 261.

Τύπος αστικής κατοικίας που κατασκευάστηκε από την ΕΑΠ στην Έδεσσα. Παρά την ομοιομορφία που επικρατούσε, υπήρχε ελαφρά διαφοροποίηση των κατοικιών του ενός συνοικισμού από τις κατοικίες του άλλου, ως προς το εμβαδόν, την ποιότητα κατασκευής και τη λειτουργικότητα17. Ιδρύθηκαν ακόμη προσφυγικοί οικοδομικοί συνεταιρισμοί και χορηγήθηκαν άτοκα δάνεια σε προσφυγικές οικογένειες για τη στέγασή τους. Υπήρχαν βέβαια και οι εύποροι πρόσφυγες, που είχαν την οικονομική δυνατότητα να φροντίσουν μόνοι τους για τη στέγασή τους. Αυτοί στην αρχή ήταν σε θέση να νοικιάσουν ή να αγοράσουν κατοικίες μέσα στις πόλεις και έτσι να αναμειχθούν με τους γηγενείς. Αργότερα ανέλαβαν οι ίδιοι πρωτοβουλίες για την ίδρυση οικισμών. Η διαδικασία ήταν η ακόλουθη: ίδρυαν έναν οικοδομικό συνεταιρισμό, αγόραζαν μία έκταση σε προνομιούχο περιοχή και οικοδομούσαν αστικές κατοικίες καλής ποιότητας. Τέτοιοι οικισμοί ήταν η Νέα Σμύρνη στην Αθήνα και η Καλλίπολη στον Πειραιά. Στο αντίθετο άκρο βρίσκονταν οι άποροι πρόσφυγες που δεν είχαν κατορθώσει να αποκατασταθούν ακόμη. Εγκαταστάθηκαν σε καλύβες, χαμόσπιτα και άλλες πρόχειρες κατασκευές στις παρυφές παλαιών οικισμών, ή δημιούργησαν παραγκουπόλεις γύρω από τους προσφυγικούς συνοικισμούς. Έτσι, σε άθλιες συνθήκες, επρόκειτο να ζήσουν για πολλά χρόνια.

17. Μαρτυρίες Μικρασιατών προσφύγων για την άφιξή τους στην Ελλάδα. Την άλλη μέρα του Φωτός, Ιανουάριο του 1923, πρωτοβγήκαμε στην Ελλάδα. Μόλις βγήκαμε, περιμένανε κυρίες και μας μοιράσανε ψωμιά και τυριά. Την ίδια μέρα μας βάλανε στο τραίνο και μας πήγανε στην Τρίπολη. Τις δύο πρώτες βραδιές μείναμε μέσα στην Τρίπολη. ... Κι εγώ έρημη ήμουνα και είχα και τρία παιδιά μαζί μου. ... Ο γιός μου ήρθε στην Τρίπολη για να μας πάρει να μείνουμε όλοι στην Αθήνα. ... Άμα βγήκαμε στον Πειραιά, δεν είχαμε πού να μείνουμε. Δύο νύχτες κοιμηθήκαμε στο σταθμό, στο ύπαιθρο. Τρέξαμε, πήγαμε στα Υπουργεία και τότε μας πήρανε και μας βάλανε στο εργοστάσιο του Στρίγγου, σε κάτι αποθήκες μέσα, στον Πειραιά. Εκεί ήτανε και άλλοι πρόσφυγες, από της Σμύρνης τα μέρη όλοι. Έξι μήνες μείναμε μέσα εκεί. Κακήν κακώς, μην τα ρωτάς, πώς ζούσαμε. Έφτασε ο δεύτερος χρόνος της προσφυγιάς. Ήμαστε στα 1924 κι ακούσαμε πως γίνονται συνοικισμοί, για να κάτσουμε εμείς οι πρόσφυγες, στον Ποδονίφτη [=Ν. Ιωνία], στους Ποδαράδες [=Περισσός], στην Κοκκινιά. Τότε ξέρεις πώς πιάνανε τα σπίτια στους συνοικισμούς; Πήγαινες εκεί, κρεμούσες ένα τσουβαλάκι ή ό,τι είχες σ' ένα δωμάτιο και το σπίτι ήτανε δικό σου. Ατελείωτα ήτανε ακόμη• κεραμίδια δεν είχανε, πόρτες δεν είχανε, παράθυρα δεν είχανε. Και μερικά που είχανε πόρτες και παράθυρα πηγαίνανε άλλοι τη νύχτα και τις βγάζανε και ανάβανε φωτιές να ζεσταθούνε, να μαγειρέψουνε. Δύο χρόνια ύστερα που φτάσαμε εμείς στην Ελλάδα ήρθε και μας βρήκε στην Κοκκινιά και ο άντρας μου. Αυτός ήρθε από τους τελευταίους αιχμαλώτους, γιατί, επειδή ήτανε τεχνίτης, τον κρατούσανε και τους δούλευε. Δουλέψαμε, κουραστήκαμε και κάναμε και σπίτι κι αναστήσαμε τα παιδιά μας και δουλέψανε κι εκείνα• κι εδώ θα τελειώσουμε τη ζωή μας. Τα βάσανά μας ποτέ δεν θα φύγουνε από μέσα μας. (Μαρτυρία Μαριάνθης Καραμουσά από το χωριό Μπαγάρασι κοντά στα Σώκια) Η Έξοδος (έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών), τόμ. Α', σ. 193-195.

ΠΗΓΗ



1.Η αστική αποκατάσταση

Αντλώντας στοιχεία από το ιστορικό παράθεμα και με βάση τις πληροφορίες από το σχολικό εγχειρίδιο να δείξετε πώς ενσωματώθηκαν στη νέα πραγματικότητα οι εύποροι πρόσφυγες

ΕΥΠΟΡΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ

«Οι άνθρωποι της δικής μας τάξεως όλοι λίγο πολύ κάτι είχαν στην άκρη έξω από τις Κυδωνιές, προβλέποντας την κατάσταση. Καταθέσεις, επενδύσεις ή είχαν αγοράσει ακίνητα. Υπήρχε και το συγγενολόι στην Ελλάδα. Έτσι κανείς μας δεν βρέθηκε στους δρόμους. Η εργασιακή μας αποκατάσταση μας απασχολούσε πρωτίστως και όχι η στέγη» (μαρτυρία Τ. Μουμτζή).

Άννα Παναγιωταρέα, ό.π., σ. 173

ΕΥΠΟΡΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ (2)

«Νοικιάσαμε αμέσως σπίτι στην Αχαρνών και δεν είχαμε ανάγκη από καμιά βοήθεια. Το 1940 κτίσαμε το δικό μας σπίτι στη Νέα Σμύρνη. Ο κήπος του μας έθρεψε στην κατοχή. Ο πατέρας μου γρήγορα έγινε κι εδώ πασίγνωστος γιατρός. Ξέρετε οι δικοί μας γιατροί εξακολουθούσαν όλη την ζωή τους να ενημερώνονται για την πρόοδο της επιστήμης τους. Να μείνουμε λοιπόν σε προσφυγικό συνοικισμό ούτε που το σκεφτήκαμε. Κανείς Κυδωνιάτης δεν το καταδέχτηκε. Το κράτος έδινε σπίτι σ' εκείνους που δήλωναν ότι είχαν ανάγκη και οι Κυδωνιάτες δεν είχαν. Κι όσοι είχαν, ήταν περήφανοι και δεν το έλεγαν. Να σε θεωρούν πρόσφυγα στην πατρίδα σου ήταν πολύ βαρύ. Άλλωστε, η Ελβετική Ασφάλεια του πατέρα μου έστειλε αμέσως τα χρήματα» (μαρτυρία Α. Κερεστετζή).

Άννα Παναγιωταρέα, ό.π., σ. 173

ΕΥΠΟΡΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ (3)

Οι αστοί Κυδωνιάτες, που από το 1923 κι έπειτα μετανάστευσαν στην Αθήνα, βρίσκονταν σε καλύτερη οικονομική κατάσταση από τους συμπατριώτες τους που έμειναν πίσω στη Λέσβο. Κατόρθωσαν με διάφορους τρόπους να βγάλουν από το Αϊβαλί ένα μέρος από τα χρήματα τους ή τα κοσμήματα τους που ρευστοποιώντας το μπόρεσαν να αποκτήσουν στέγη και να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους. Έτσι το πρόβλημα τους ήταν εντελώς διάφορο από εκείνο των προσφύγων που αποφάσισαν να εγκατασταθούν στη Λέσβο. Πρώτο τους μέλημα ήταν η εύρεση εργασίας και όχι η απόκτηση στέγης.

Προσοχή ! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

«Αστική αποκατάσταση »- σελ . 154(Παροχή στέγης στις πόλεις) + σελ. 157– 159 ενότητα 3

«Εργολαβία »- σελ.157 (Το σύστηµα της ανέγερσης οικιών για τους πρόσφυγες απευθείας από την ΕΑΠ.)

«Αυτεπιστασία»- σελ.157 (Η ανέγερση οικιών από τους ίδιους τους πρόσφυγες µε τη χορήγηση όλων των οικοδοµικών υλικών)

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Δεκαετίες 1920 και 1930: [σελ. 157], πολιτικές ανωμαλίες και κακή οικονομική κατάσταση